Data zijn heel veel kleine brokjes informatie bij elkaar, waar bedrijven van alles mee kunnen doen. Omdat die data alleen met z’n allen iets betekenen, krijgen veel mensen de neiging om ze als één te beschouwen. Vooral in de ict-wereld kom je zinnen tegen als:
- De data is onderzocht.
- De hoeveelheid data die gegenereerd wordt, neemt exponentieel toe.
- Data is het nieuwe goud.
- Data is overal, en wordt altijd geproduceerd.
- Big data is een gevaar voor onze privacy.
Het kan aan mij liggen, maar ik krijg jeuk van deze zinnen. Want het woord data komt natuurlijk van het enkelvoud datum. Afkomstig uit het Latijn. Het betekent letterlijk ‘gegeven’.
Bovenstaande zinnen zijn dus fout. Vraag is hoe lang we dat nog erg blijven vinden.
Het lastige is bovendien dat de hedendaagse betekenis van datum bij ons ‘dag’ is geworden. En voor díe betekenis is het meervoud ‘datums’ óók gangbaar. Het verband tussen datum en data is dus aan het vervagen.
Hetzelfde zie je bij de kreet ‘De media heeft het gedaan’. Media is natuurlijk het meervoud van medium, maar ook hier zijn enkelvoud en meervoud van elkaar afgedwaald: een medium is van oorsprong een informatiedrager of nieuwsbron. Nu zie ik het woord vooral gebruikt worden in combinatie met waarzeggers en helderzienden. Met het meervoud media wordt nu bedoeld: de pers.
Verwar deze rariteiten overigens niet met het woord valuta. Valuta (geldeenheid) is niet het meervoud van ‘valutum’. Het woord komt uit het Italiaans en in het meervoud zijn zowel valuta als valuta’s goed.
Data is … is een anglicisme. In de Verenigde Staten zal je nooit horen zeggen “data are”. Daar is “data is” gangbaar in het Engelse taalgebruik.
Gaat niet zozeer om wat gangbaar is, maar om wat taalkundig (on)juist is.. Langdurig gangbaar (maar onjuist) gebruik heeft een negatieve invloed op taal.
Taal is altijd wat gangbaar. Langdurig gangbaar gebruik leidt tot aanpassing van officiele vastlegging. Er is dus verschil tussen taal en taalkundige vastlegging. In die zin kan er geen sprake zijn van onjuist gebruik van taal, alleen van gangbaar gebruik.
“De hoeveelheid data die gegenereerd wordt” is correct, omdat ‘wordt’ terugslaat’ op ‘hoeveelheid’ en dat is enkelvoud.